 |
Megaregion |
Region karpacki |
| Prowincja |
Karpaty Zachodnie |
| Podprowincja |
Zewnętrzne Karpaty Zachodnie |
| Makroregion |
Beskidy Zachodnie |
| Mezoregion |
Gorce |
Zajmowane
jednostki
administracyjne |
Polska:
– woj. małopolskie
– powiat limanowski, powiat nowotarski |
 |
 Podhale
Folklor góralski
Folklor góralski Tym, co wyróżnia Podhale na tle innych rejonów jest na pewno folklor. Tradycje i kulturę góralską widać tutaj na każdym kroku. Będąc na spacerze możemy zauważyć tradycyjne podejście do budownictwa. Na Podhalu jest wiele starych chat budowanych w stylu góralskim, co ważne nawet nowe budownictwo ma jego elementy. Poza domami na Podhalu możemy mieć też styczność z tradycyjnym strojem ludowym. Co prawda, na co dzień górale noszą się wygodnej, typowo jak turyści, ale każda większa uroczystość wymaga założenia tradycyjnego stroju. Co ważne wszystkie elementy czy to męskiego czy damskiego stroju wykonywane są ręcznie. Rękodzieło jest podstawą kultywowania tradycji. Kolejnym elementem folkloru jest na pewno muzyka góralska. To muzyka prosta i płynąca z serca, nie ma mowy o niczym sztucznym. Piosenki są bardzo żywe i dynamiczne często towarzyszą im piękne tańce ludowe. Folklor muzyczny możemy obserwować również przy okazji występów zespołów regionalnych. Tradycje widać tutaj też w języku, górale mówią po polsku jednak w sobie tylko znanej gwarze. Sporo słów turyści nie są w stanie zrozumieć. Swoisty język sprawia, że teren ten jest jeszcze bardziej ciekawy i atrakcyjny od pozostałych. Na Podhalu watro też wyróżnić kuchnie. Bazuje ona na tradycyjnym przygotowaniu posiłków. Wszystkie potrawy są świeże i naturalne, nie ma mowy o żadnej chemii. Watro podkreślić, że na Podhalu wytwarzane są także liczne produkty regionalne, które górale sprzedają, jak na przykład sery.
Tradycyjne przygotowanie sera na Podhalu
Tradycyjne przygotowanie sera na Podhalu Górale przede wszystkim cenią sobie tradycje, kultywują ja od dawien dawna. Dziś do wyrobu regionalnych produktów mają wile sprzętów pomocniczych dzięki nim produkcja idzie szybko i sprawnie. Dawniej wytworzenie sera nie było wcale prostym zadaniem. Wyrobem zajmował się pasterze zwany bacą, to on wypasał owce i wytwarzał z ich mleka sery. Wszystko odbywało się w bardzo trudnych warunkach, ponieważ na łonie natury lub w szałasie. Zadaniem bacy była nie tylko opieka nad stadem, ale też zgromadzenie potrzebnych sprzętów do wyrobu sera. W tym celu musiał posiadać duże naczynie, do którego dojono kozy, jego nazwa to gielet. Następnym naczyniem było nieco mniejsze służące do zlewania mleka zwane potocznie pucier. Z kolei do transportu mleka z pastwisk służyły płaskie naczynia zwane oboniek. Nie możemy zapomnieć też o naczyniach do wody. Taki zestaw dopiero pozwalał na wyprodukowanie regionalnego przysmaku. Szałas był dość trudnym miejscem do tworzenia serów jednak innego wyjścia nie było. Nad paleniskiem ustawiano kociołek i dzięki procesowi fermentacji otrzymywano wszelkiego rodzaju sery. Niektóre z nich jak bundz można było jeść do razu z kolei oscypki musiały odbyć leżakowanie. Sery różniły się między sobą sakiem, ale i strukturą. Jedne zbite inne zaś miękkie zdatne do smarowania chleba. Dziś metod na pozyskiwanie jest wiele, ale spora cześć gospodyń trzyma się tradycyjnych przepisów.
Ski alpinizm
Ski alpinizm Coraz częściej turyści, którzy przybywają w tereny Podhala poszukują tras mniej uczęszczanych do uprawiania narciarstwa. Pragną jedynie spokoju, ciszy i kontaktu z naturą. Takie możliwości daje im sport zwany ski alpinizmem. Aby uprawiać ten sport trzeba jednak posiadać pewne umiejętności, czyli dobrze jeździć na nartach, znać trasy i posiadać dobry sprzęt narciarski. Ski alpinizm to sposób na oderwanie się od wyciągów czy nadmiaru turystów, którzy na stokach nadciągają z każdej strony. Jest to też najlepszy sposób na poruszanie się po górach w sezonie zimowym. Aby uprawiać ten sport musimy być zaopatrzeni w narty posiadające wyjątkowe wiązani skiturowe, buty skiturowe, które charakteryzują się ruchomą cholewką dzięki temu but jest ruchomy podczas zjazdu. Kolejnym elementem są foki, czyli pasy materiału, które umiejscawia się pod nartami, zapobiegają one ślizganiu się sprzętu do tylu a my możemy podejść pod każde wzgórze. Nazwa sprzętu wzięła się od fok, z których to skór wyrabiano materiały. Niezbędnymi będą kijki narciarskie oraz gogle, które osłaniają oczy przed wiatrem i śniegiem. Pamiętajmy, że podczas zjazdu możemy osiągnąć bardzo wysoką prędkość. Aby wyprawa była kompletna nie pomijamy właściwego ubioru. Ubranie lekkie i przepuszczające powietrze sprawdzi się najbardziej. Zazwyczaj ubieramy się na cebulkę tak jest najwygodniej, nie pomijamy plecaka, w którym zmieści się mapa, jedzenie oraz coś do picia. Coraz częściej dodatkiem jest też detektor lawinowy, czyli sprzęt pozwalający przetrwać pod lawiną.
Wizytówka Podhala- sery regionalne
Wizytówka Podhala- sery regionalne Kuchnia podhalańska jest bardzo wyjątkowa, bazuje na naturalnych produktach, oraz świeżości. Poza wyszukanym smakiem jest znana nawet poza granicami kraju ze względu na produkcje regionalnych przysmaków. Każdy turysta, który zawita w te rejony kupuje sery oraz przetwory, aby skosztować tego wyjątkowego smaku. Najbardziej rozpowszechnionym z produktów jest na pewno ser oscypek. Produkuje się go na bazie mleka owczego. Wszystkie czynności, jakich podejmuje gospodynie podczas wytwarzania sera wykonywane są ręcznie a swój unikalny kształt zawdzięcza specjalnej foremce do sera. Ser ten charakteryzuje się przede wszystkim posmakiem słonawym z nutką wędzonego dymu. Kolejnym regionalnym produktem jest na pewno ser gółka. Ser wyglądem przypomina oscypek jednak ma całkiem inny smak. Wykonuje się go na bazie mleka krowiego. Ser ten jest też bardziej przystępny ze względu na swoją niższą cenę. Kolejnym ważnym elementem kuchni góralskiej jest ser zwany redykołksiem. Ser ten ma charakterystyczny kształt wrzecion. Wśród serów nie możemy pominąć też wyrobu zwanego bundzem. Ser przypomina wyglądem suchy twaróg, ale jest bardzo elastyczny i można go swobodnie kroić. Ser wykonuje się na bazie mleka owczego, ale dodaje się do niego podpuszczkę. Podstawowym z kolei pożywieniem pasterzy, którzy opiekowali się owcami na pastwisku był ser zwany bryndza. Wyrób ma wygląd elastycznych grodek, które można swobodnie smarować na kanapce.
Strój tradycyjny górala
Strój tradycyjny górala Bardzo ważnym elementem gór jest bogata historia, oraz zamiłowanie do kultywowania tradycji. Widać to nie tylko na przykładzie kuchni góralskiej, ale też i stroju. Górale na specjalnie okazje, czyli święta lub śluby zakładają specjalne tradycyjne stroje. Jest to element ich kultury. Każdy strój męski musi składać się z białej koszulki, jej znakiem charakterystycznym są szerokie rękawy oraz broszka spinająca koszulę u kołnierza. Broszka jest zazwyczaj bardzo zdobna w koraliki, łańcuszki. Poniżej koszulki znajdują się spodnie góralskie wykonane z białego lnu. Spodnie są również dekoracyjne, na bokach posiadają ozdobne pasy z kolei sam dół wykończony jest czerwonymi pomponikami. Całość zdobi gruby pas zapinany z przodu stroju. Pas jest wykonany ze skóry i posiada liczne dekory w postaci ćwieków i naszyć. Pas taki nosi nazwę bacowskiego dawniej za pasem takim górale trzymali drobny sprzęt służący do obrony jak toporek. Jeśli chodzi o obuwie musi pasować do całości, wykonane jest na bazie naturalnej skóry. Buty są lekkie i wygodne zawiązuje się je powyżej kostki, aby nie wysuwała się w nich noga. Buty, jaki reszta stroju są zdobione tym razem pięknymi haftami. Jest to zazwyczaj ręczna robota, prawdziwe rękodzieło. Dodatkiem do każdego stroju jest kapelusz. Ta cześć garderoby również wykonana jest ze skóry ozdobieniem są tutaj muszelki zwane kostkami, oraz czerwone piórko. Kiedy jest zimno można dodatkowo strój wzbogacić o cuchę, która narzuca się na ramiona.
Legendy podhalańskie
Legendy podhalańskie Górale posiadają bardzo bogatą historie. Co ważne lubią opowiadać piękne legendy, jakie zasłyszeli od domowników lub przez innych gawędziarzy. Górale uwielbiają wspominać dawne czasy, co istotne większość legend została przekazana i opowiedziana tylko ustnie. Z czasem zaczęto zacierać pewne elementy opowiadania stąd też zaczęto je spisywać i drukować. Język mówiony jednak nie pozostaje tak długo w głowie jak ten pisany. Dzięki publikacją większe grono czytelników i miłośników gór może poznać ciekawe legendy na temat tego regionu. W opowiadaniach najczęściej porusza się kwestię śmierci, diabła a więc jak najbardziej motywy religijne. Wiele legend w swej tematyce porusza kwestię stworzenia samego Podhala czy Tatr. Legendy te są bardzo ciekawe, najlepiej jednak słucha się ich, kiedy opowiadają je górale. Bardzo często powtarzaną i znaną legendą podhalańską jest na pewno opowiadanie o dziewczynce, która zgubiła owce. W tej trudnej sytuacji pomogła je odnaleźć Matka boska, która ulitowała się na dzieckiem. Trzeba pamiętać, że górale to naród bardzo religijny stąd też osoby boskie często występują w ich legendach, jako wybawcy i pomoc. Do największych pisarzy i gawędziarzy góralskich zaliczamy Jana Krzeptowskiego, Andrzeja skupienia-Florka. Postacie te są tak wielkie, że w Podhalu 2 grudnia odbywa się nawet konkurs recytatorski, na którym to czyta się legendy stworzone przez pana Andrzeja. Legendy są bardzo potrzebne, ponieważ pozwalają miło spędzić czas i poznać bliżej kulturę góralską.
Święta Bożego Narodzenia na Podhalu
Święta Bożego Narodzenia na Podhalu Święta w rejonie Podhala są wyjątkowe nie tylko ze względu na okoliczności przyrody, ponieważ tutaj zawsze jest biały śnieg, ale również pod względem panującego klimatu. Górale szczególnie starają się by czas świąt był wyjątkowy. Stroją izby i sami ubierają odświętne ludowe stroje. Całe Podhale robi się kolorowe i rozśpiewane. Górale często spotykają się, aby śpiewać pastorałki i grać w miłym towarzystwie. Nic dziwnego, że co roku na teren ten przybywa tylu gości. Są oni ciekawi bogatej kultury górali oraz obrzędowości. Według górali pierwszym gościem do kolacji powinien być mężczyzna, wówczas w domu będzie panowała zgoda i dobrobyt. Następnym przesądem jest, aby w święta nie pożyczać gotówki, ponieważ przynosi to ogromnego pecha. Obrzędowość oraz tradycje uzależnione są od rejonu, w którym się znajdujemy. Co ważne według tradycji góralskiej pierwsi górale wcale przy stole wigilijnym nie mieli choinki, zwyczaj ten przywędrował do nich za sprawą trustów oraz osób, które zdecydowały się tutaj osiedlić na stałe. Podobnie sytuacja przedstawia się na przykładzie potraw z ryb. Górale w nich nie gustowali, uważali potrawy z ryb za drugo gatunkowe tym czasem obecnie w każdym domu króluje już karp. Co ważne górale dbają o całą otoczkę świąt jednak nie jest dla nich najważniejsza skupiają się raczej na samy świecie i jego celebracji. Z radością uczęszczają na kolędowanie, oraz pasterkę. Do dziś przetrwał też obyczaj wigiliowania, czyli kolędników odwiedzających domy.
Nowy targ
Nowy targ Miastem uznawanym za stolicę Podhala zaraz po Zakopanym jest Nowy targ. Miejscowość położoną jest w pobliżu Białego i Czarnego Dunajca. Nowy targ śmiało można określić mianem największego miasta Podhala. Czeka tutaj najwięcej atrakcji turystycznych. W sezonie zimowym można tutaj uprawiać sporty zimowe z kolei latem jest tu lotnisko, na którym można pokusić się o lot ze spadochronem. Miejscowość jest bardzo dobrze znana również, z co tygodniowych jarmarkowa, na które przybywa ogromna liczba ludności. Na jarmarkach mieszkańcy mogą zaprezentować swoje rękodzieła i zarobić. Nowy targ jest bardzo chętnie odwiedzanym miejscem przez turystów wynika to z pięknej okolicy i atrakcji. Tylko tutaj możemy zobaczyć torfowiska w rezerwacie Bor na Czerwonym. Torfowiska te są objętym ochroną i należą do największych nie tylko w Polsce, ale i Europie środkowej, jest to ważny atut, który wyróżnia rejon górski. Kolejnym ważnym terenem są dla Podhala lasy tych tutaj nie brakuje. Zielone lasy, które zajmują spora cześć tego miasta są wyjątkowo czyste i zadbane. Lasy kusza grzybami, malinami czy borówkami, znajdą tutaj coś dla siebie amatorzy cichego i spokojnego wypoczynku. Nowy targ jest to miasto, w którym ciągle się coś dzieje, tętni życiem. Odbywa się w nim wiele konkursów, przeglądów artystycznych, nad którymi pieczę trzyma miejski ośrodek kultury. Bardzo często są tutaj także zawody triatlonowe, które dostarczają wielu emocji.
Krupówki w Zakopanem
Krupówki w Zakopanem Zakopane jest miejscem wszystkim doskonale znanym, to właśnie ono pojawia się najczęściej na widokówkach czy czasopismach. Ludzie zachwalają ten zakątek za piękny krajobraz i wspaniale miejsce do uprawiania sportów zimowych. Zakopane, co watro podkreślić jest bardzo rozwiniętym miastem, zajmuje drugą pozycje w skali wielkości miast podhalańskich. To właśnie te tereny turyści wybierają najczęściej na wycieczki, czy wakacje. Mówiąc o Zakopanym nie możemy pominąć ważnej wizytówki tego miejsca mianowicie Krupówek. Jest to nic innego jak najbardziej reprezentacyjna ulica tego miasta. Znajduje się ona w samym centrum i właśnie z tego punktu rozpościera się wspaniały widok na Giewont. Ulica ta jest wszystkim dobrze znana, ponieważ to tutaj znajdują się liczne kramiki, odbywają się jarmarki. Górale mogą pokazać swoją twórczość, dać turystom zasmakować regionalnej kuchni. Na każdym rogu możemy kupić serek oscypek lub inny atrybut góralski taki jak ciupaga czy kapelusz z piórkiem. Kramiki i sama ulica ciągną się kilometrami. Co ważne cały teren jest odcięty od aut, zazwyczaj przemieszcza się tutaj każdy pieszo. Ten sposób jest najszybszy i najbardziej wygodny. Wzdłuż ulicy znajduje się jeszcze kilka ważnych punktów, które watro jest odwiedzić są to przede wszystkim Muzeum tatrzańskie, kościółek parafialny świętej rodziny. Są także punkty typowo usługowe jak bank, poczta, czy puby. Tych ostatnich nie brakuje stąd też Krupówki są najbardziej cenionym z punktów w Zakopanem, znajduje się tutaj też najwięcej turystów.
Leśnica- Groń
Leśnica- Groń Nieopodal Białki tatrzańskiej i Bukowiny tatrzańskiej zlokalizowane są dwie sąsiednie wsie zwane pod nazwa Leśnica- Gronie. Pomimo, że wioski znajdują się w centralnej części Podhala są jakby nie widoczne, wszystko za sprawą dróg. Te są tak zlokalizowane, że praktycznie omijają te tereny. Do miejscowości wiedzie tylko lokalna droga. Z drugiej jednak strony takie położenie może być cenne, ponieważ wielu turystów poszukuje miejsc cichych i spokojnych gdzie nie ma gwaru ludzi i długich kolejek na wyciągi. W takich warunkach można swobodnie wypoczywać, spacerować czy uprawiać aktywność fizyczną. Dodatkowym atutem miejscowości są piękne lasy. Mogą się tutaj wybrać amatorzy grzybobrania lub zbierania jagód. Według podań pierwsza pojawiła się wieś Leśnica, datuje się to na okres 1254 roku. Groń z kolei położona jest na brzegu potoku leśnickiego stąd też jej nazwa. Od 1973 roku obie wsie należą do gminy Bukowina tatrzańska. Jeśli chodzi o zabytki najciekawszym obiektem jest drewniany kościółek, który znajduje się w Groniu. Całkiem ciekawa jest również jego historia. Dawniej kościoły znajdowały się bardzo daleko od miejsca zamieszkania. Warunki atmosferyczne nie pozwalały często na wędrówkę do nich stąd też myśl mieszkańców o stworzeniu własnej świątyni. Do tematu zabierano się kilka razy jednak wsie ciągle kłóciły się na temat umiejscowienia kościoła. Wybuch wojny oraz restrykcje temu towarzyszące zjednoczyły w końcu ludność i powstał wspólny kościół. W miejscowościach znajdują się też liczne kapliczki, które pamiętają jeszcze dawne czasy. Będą tutaj watro też zwiedzić tradycyjną bacówkę, czyli szałas. Tam spotkamy jeszcze wciąż żywą kulturę folklorystyczną tego rejonu.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
Grupa GMI
